Zasiedlenie Bałkanów

W III tysiącleciu p.n.e. na Bałkany przybyli Staro europejczycy. Zaraz po nich pojawiła się tam druga fala ludów indoeuropejskich - Ilirowie i Trakowie. Do głównych plemion iliryjskich zamieszkujących te tereny należeli Jasowie w Chorwacji, Dalmatowie w środkowej Dalmacji i jej górskim zapleczu oraz Pleraje w górnej Dalmacji. W początkach I w. p.n.e. ludy tacko-iliryjskie, dzięki ożywionym kontaktom handlowym z miastami greckimi, weszły w krąg antycznej kultury śródziemnomorskiej.

Za czasów panowania tyrana Dionizjusza Starszego (405-365 w. p.n.e.) mieszkańcy sycylijskich Syrakuz rozpoczęli kolonizację wybrzeża Dalmacji. Powstały wówczas: Traugurion (dzisiejszy Trogir), Salona i Epetion (Strobeć pod Splitem), Issa na wyspach (obecnie Vis), Pharos (obecnie Hvar) i Korkyra Melaina (dzisiejsza Korćula). Na Korćuli odnaleziono inskrypcję grecką opisującą jej kolonizację, jeden z najstarszych zabytków pisma greckiego.

Kontakty z Grekami przyczyniły się do rozwoju kultury i rzemiosła, a także przyspieszyły organizację pierwszych organizmów państwowych. W Dalmacji powstał silny związek plemienny. Na jego czele stanął król Agron, który podbił wraz ze swoimi wojownikami położone na lądzie kolonie greckie, a potem ruszył na wyspę Pharos. W męstwie nie ustępowała mu jego żona Teuta, która po śmierci znakomitego małżonka przystąpiła do podboju Issy. Jej korsarze napadali na kupców italskich podróżujących z towarami między Wielką Grecją a Wybrzeżem Dalmatyńskim. Napaści te byty tak dokuczliwe, że Issa zwróciła się o pomoc do Rzymu. Wojownicy rzymscy pokonali wojsko królowej w pierwszej wojnie iliryjskiej i podporządkowali sobie kolonie greckie. Część podbitych ziem podarowali Demetriosowi, dowódcy wojsk Teuty Danmtrlos z Pharos na otrzymanych ziemiach utworzyć własne państwo. Doprowadziło to do drugiej wojny iliryjskiej, w której również zwyciężyli Rzymianie. Ich sprzymierzeńcy plemienni otrzymali wszystkie zdobyte ziemie.

W późniejszym okresie Rzymianie prowadzili systematyczny podbój ziem iliryjskich. Waleczni Ilirowie nie raz zrywali się do powstania, ostatni wielki bunt datowany jest na 6 r. n.e., kiedy to Rzym ogłosi pobór rekrutów na wojnę z Germanami. Na czele powstania stanięto dwóch wodzów o identycznym imieniu: Baton z plemienia Dezitiatów i Baton z plemienia Breuków. Zgromadzili oni podobno liczne wojsko: 200 tys. pieszych i 9 tys. konnych żołnierzy.

Cesarz August uznał, że Italia jest zagrożona, i przybył, by ją bronić z Akwilei. Zacięte walki trwały trzy lata i nie przyniosły zwycięstwa żadnej ze stron. Dopiero zdrada Batona z plemienia Breuków umożliwiła cesarskim pasierbom - Tyberiuszowi i Germanikowi - częściowe zwycięstwo. Tak zakończył się podbój Ilirii.