Zabytkowe atrakcje Puli

Pula uchodzi za najstarsze miasto całego wschodniego wybrzeża Adriatyku. Po raz pierwszy zostało wspomniane przez historyków greckich Kalimacha i Likofrona z okazji założenia miasta przez Argonautów. Według Likofrona węże dały początek miastu uciekinierów Jazona i Medei, którzy po kradzieży złotego runa, uchodząc przez Dunaj, przybyli na te tereny. Tyle legenda. Nazwa Pula oznacza zamek lub źródło i pochodzi z czasów jeszcze przedrzymskich. Wykopaliska archeologiczne sięgają do historii sprzed 3000 lat. W jej trakcie następował ustawiczny proces zasiedlania tych terenów, co jest zjawiskiem bardzo rzadkim w Europie.

Na zamku w Puli znajdują się fragmenty cyklopowego muru z wielkimi nieregularnymi blokami kamiennymi. W I wieku p.n.e. miasto zostało umocnione przez Histrów. Ich stolicą było znajdujące się w pobliżu Nesactium, a Pula służyła jako port. Znaczenie miasta wzrosło w drugiej połowie I w. n.e., kiedy Rzymianie ostatecznie podporządkowali sobie Histrów i stopniowo cały półwysep.

Około 40 r. p.n.e. Pula otrzymała status kolonii. Za panowania cesarza Augusta naprawione zostały szkody, jakich miasto doznało podczas wojen domowych. W tym czasie miastu nadano nowe oblicze. Jako siedziba administracji, Pula otrzymała monumentalne, reprezentacyjne budowle, do których zaliczyć należy łuk triumfalny, teatr i arenę oraz forum i świątynię.

Ponieważ Pula - ważny ośrodek kulturalny i handlowy - leżała na drodze między Akwileją a Bliskim Wschodem, na tych terenach stosunkowo wcześnie rozprzestrzeniało się chrześcijaństwo. Znaczna liczba chrześcijan została tu zamęczona na rzymskiej arenie. W 425 roku Pula stała się biskupstwem. W miejscu dzisiejszej katedry znajdował się niegdyś kościół halowy, którego początki sięgały IV wieku.

Podczas wędrówki ludów i napadów Gotów miasto wzmocniono murami obronnymi. Do ich budowy użyto kamiennych bloków z teatru i areny rzymskiej. Umocnienia okazały się jednak niewystarczające. by odeprzeć barbarzyńców. Okresem pomyślnym dla Puli jest VI w., gdy miasto znalazło się pod panowaniem Konstantynopola. Rozpoczęto budowę kościołów i klasztorów. Wpływ Kościoła na rozwój miasta utrzymywał się do XIII wieku.

W 1331 r. Pula została zmuszona oddać się w opiekę Wenecji, która w zmaganiach o wpływy na tym terenie pokonała Patriarchat Akwilejski. Pod weneckim panowaniem ludność romańska i słowiańska zamieszkująca miasto zbliżyła się do siebie i współpracowała na rzecz rozwoju miasta. Rozkwit Puli został jednak zahamowany na skutek wojen i epidemii. W XVI w. miasto liczyło zaledwie 1000 mieszkańców. Podupadły monumentalne, antyczne budowle, gdyż niczemu nie służyły, a mieszkańcy nie byli zainteresowani ich ratowaniem. Co nie uległo całkowitemu zniszczeniu, zostało przewiezione do Wenecji. Więc stroiła się republika morska obcymi marmurowymi kolumnami, sarkofagami, mozaikami, inkrustacjami, bogato rzeźbionymi płytami nagrobnymi i rzeźbami. Pula stała się miastem duchów. W 1631 r. mieszkało w niej zaledwie 300 mieszkańców.

Gdy Istria postanowieniem Kongresu Wiedeńskiego znalazła się przy boku Austrii, nic nie wskazywało na wielkie zmiany. Dopiero w 1848 r. w zwrócono uwagę na strategiczne położenie Puli. Wkrótce potem w 1853 r. miasto zostało uznane za najważniejszy port Królestwa Habsburgów. Austriacy zbudowali niemal całkowicie nowe miasto, które miało zaspokoić potrzeby militarne cesarstwa. Nie dziwi zatem szybki wzrost liczby mieszkańców (z 1126 w 1842 r. do 40 000 pod koniec XIX w.), który nie szedł w parze z rozwojem socjalnym i kulturalnym miasta.

Brak właściwej polityki kulturalnej odbił się bardzo niekorzystnie na słowiańskiej ludności Puli. Językiem urzędowym był niemiecki, językiem potocznym w zakładach pracy i w portach - wioski. Austriacka polityka romanizacji tych terenów nie przewidywała szkół dla Chorwatów. Świadomie godzono się na analfabetyzm ludności słowiańskiej. W 1904 r. do Puli przybył irlandzki pisarz, laureat Nagrody Nobla, James Joyce z zamiarem nauczania języka angielskiego. W korespondencji opisuje Pulę jako miejsce przez Boga opuszczone i Syberię nad morzem.

W czasach wojen światowych Pula i port zostały mocno zniszczone, odbudowa rozpoczęła się dopiero po roku 1947, po włączeniu tych terenów do państwa jugosłowiańskiego. Pula rozkwitła na nowo, stała się ośrodkiem przemysłowym, a region atrakcją turystyczną.