Dzieje Dubrovnika

Dubrownik posiada wyjątkowo bogate dzieje. Wywodzi się z osady rybackiej na skalistej wysepce, zasiedlonej przez Ilirów, Greków oraz uciekającą z miast nadbrzeżnych przed A warami i innymi plemionami barbarzyńskimi ludność grecko-romańską, zwłaszcza w połowie VII w. przez mieszkańców zniszczonego Epidaurusu (Cavtat), którzy nazywają go Ragusinum (Wenecjanie - Ragusa). Słowianie VII i VIII w. osiedlali się w Dubravie (dąbrowa) - stąd Dubrownik, nad brzegiem kanału naprzeciwko wysepki. Z biegiem lat kanał został zasypany (obecna główna ulica Starego Dubrownika - Stradun). W XIII w. obie osady łączą się w jedno miasto (z coraz większą przewagą Słowian) i zostają otoczone murami obronnymi. Dubrownik jest z początku wolną gminą, pod koniec XII w. pod władzą zwierzchnią Bizancjum, od 1205-1358 Wenecji, z którą zresztą z powodzeniem współzawodniczy, od 1358-1526 królów węgiersko-chorwackich. Od XV w. Dubrovnik jest miastem-republiką. Na murach twierdzy Lovrijenac wyryte słowa: NON BENE PRO TOTO LIBERTAS VENDITUR AURO (Wolności nie sprzedaje się za wszystko złoto świata).

Władzę sprawowała szlachta, z wybieranym na okres 1 roku (pod koniec istnienia republiki - 1 miesiąca) - księciem i Dużą Radą oraz Radą Uproszonych (senat). Istniała wyjątkowa na owe czasy zgodność szlachty i mieszczaństwa, natomiast przekształcenie wolnych włościan w chłopów pańszczyźnianych wywoływało niezadowolenie i bunty. Ludność zajmowała się rybołówstwem i rolnictwem, od X w. handlem. Dubrownik pośredniczy między Półwyspem Bałkańskim i Apenińskim, dokąd zawozi złoto, srebro, ołów, bydło, skóry, wełnę, miód, wosk, budulec itp., a sprowadza przedmioty zbytku (jedwabie, sukno, przyprawy), broń itd. Z biegiem czasu coraz bardziej rozwija rzemiosło (tkanie i farbowanie sukna i jedwabiu, złotnictwo - częściowo utrzymane do dziś), odlewanie dzwonów i dział, produkcję szkła, sznurów i lin. Miasto rośnie i bogaci się (XV w. w skarbcu 7 min. dukatów), posiada flotę 300 statków. Władcy Serbii i Bośni nadają Dubrownikowi przywileje, przekazując w jego ręce swój handel.

Handlowe kolonie Dubrownika (faktorie) rozsiane były po całych Bałkanach i brzegach Morza Śródziemnego. Kupcy wpłacali 1% swoich zysków do skarbca republiki (gł. źródło bogactwa). XV-XVI w. to złoty wiek Dubrownika. Gdy całe Bałkany toną w ciemnościach niewoli, w Dubrowniku kwitną nauka, architektura, literatura i sztuka np. matematyk i fizyk M. Getaldić, astronom, fizyk i matematyk Rudjer Bośković. Literatura Dubrownika posiada własne, oryginalne i niemałe osiągnięcia: Andrija Ćubranovic, dramaturg Marin Drźić (1520-1567), którego utwory grywane są i dziś, jeden z największych poetów Ivan Gundulić, autor poematu historycznego Osman, dedykowanego królewiczowi polskiemu Władysławowi, opiewającego zwycięstwo Polaków pod Chocimiem, wyrażającego wiarę w potęgę Polski, która ostatecznie rozgromi Turków i wyzwoli ujarzmionych Słowian.

Po przegranej przez Węgry bitwie z Turkami pod Mohaczem (1526) Dubrownik uznał władzę zwierzchnią Turcji i płacił jej haracz za prawo handlu na jej terytorium. 1520 niszczy miasto trzęsienie ziemi; 1526 umiera na dżumę 20 000 ludzi; odkrycie Ameryki kieruje handel na Atlantyk, a na Morzu Śródziemnym pojawiają się silni konkurenci: Francja, Anglia i Holandia. 1667 katastrofalne trzęsienie ziemi, podczas którego zginęło 3/4 ludności.

Na początku XVII w. Dubrownik odradza się: zdobywa flotę i prowadzi handel. Flota ta jednak traci swe znaczenie z chwilą wynalezienia statków parowych. W 1806 Dubrownik okupowały wojska Napoleona, który w styczniu 1808 zniósł republikę włączając Dubrownik do Prowincji liiryjskiej z siedzibą w Lublanie. Po krótkotrwałej okupacji angielskiej 1813 decyzją kongresu wiedeńskiego (1815) Dubrownik wraz z całą Dalmacją oddany został Austrii i pozostawał w jej granicach do 1918. W okresie 20-lecia międzywojennego Dubrownik zaczyna rozwijać się i podnosić do rangi najbardziej atrakcyjnego ośrodka turyst. Podczas ostatniej wojny bierze żywy udział w walkach przeciw okupantom włosko-niemieckim. Po wojnie dzięki polityce państwa, ogólnoświatowej koniunkturze turystycznej i związanym z tym inwestycjom - Dubrownik przeżywa swój nowy złoty wiek (w 1970 odwiedziło go 56 140 turystów krajowych i 139 431 zagranicznych, nie licząc dziesiątków tysięcy przejezdnych).