Zabytki i atrakcje Trogir

Miasteczko Trogir to jedno z typowo śródziemnomorskich miasteczek nad Adriatykiem, najbardziej godne zwiedzenia. Pod koniec III w. p.n.e. Grecy z Issa (wyspa Vis) założyli tu miejscowość i nazwali ją Traguriort (wyspa kóz). Po rzymskim i bizantyjskim intermezzo wraz z nastaniem epoki Średniowiecza dla Trogiru nadszedł bardzo burzliwy okres.

Częste były konflikty mieszkańców z panami feudalnymi, chorwackimi, weneckimi i osmańskimi, a także kłótnie i spory wśród rodzin partycjuszowskich. Mimo to okres aż do 1420 r., a więc do zaanektowania miasta przez Wenecję, należy uznać jako czas rozkwitu. Ślady tej dawnej świetności łatwo dziś dostrzec. Miasto zdołało zachować średniowieczny charakter.

Kręte, często przesklepione uliczki z gotyckimi domami i pałacami renesansowymi stanowią szczególnego rodzaju pomnik zabytkowej architektury. Stare miasto na wyspie, na którą prowadzi most, składa się z dwóch części. Część wschodnia stanowi właściwe miasto. a część zachodnia, zwana Pasike, była przedmieściem zamieszkanym przez rolników. Także i ono znajdowało się wewnątrz murów miejskich.

Utrzymaną w stylu renesansowym Bramę Miejską zdobi statua św. Wawrzyńca. Należy przejść przez nią, skręcić najpierw w lewo i przy drugiej ulicy w prawo, by w znaleźć się przy rynku głównym Trogiru. Po stronie północnej placu znajduje się poświęcona patronowi miasta katedra Sv. Lovro (św. Wawrzyńca), budowana przez cztery wieki. Katedra jest trzynawową bazyliką romańską. Wejście, ozdobione słynnym romańskim portalem wykonanym w 1240 r. przez tutejszego mistrza Radovana i jego uczniów, prowadzi przez ogromny przedsionek ze sklepieniem krzyżowo-żebrowym.

Detale rzeźbiarskie portalu przedstawiają w znacznej części sceny z Biblii, a także sceny z życia mieszkańców w Średniowieczu. Postacie Adama i Ewy na grzbietach lwów stoją po obu stronach wejścia, a łuk portalu ozdabiają epizody z życia Chrystusa. W najwyższym miejscu portalu znajduje się scena ukrzyżowania. Półkolumny ozdobione są symbolami miesięcy i scenkami obrazującymi różne rodzaje prac rolniczych w poszczególnych porach roku, jak na przykład winobranie.

Po lewej stronie przedsionka jest wejście do kaplicy chrzcielnej, utrzymanej w stylu renesansowym, ze sklepieniem kasetonowym, aniołkami i girlandami. Jest to dzieło mistrza Andrija Aleśi ucznia Juraja Dalmatinaca. Dwa rzędy ogromnych filarów dzielą wnętrze kościoła na trzy nawy. W centrum lewej nawy znajduje się kaplica Orsiniego, szczytowe osiągnięcie dalmatyńskiego renesansu. Została ona wzniesiona w latach 1468-1497 przez Nikola Fiorentinaca i poświęcona Janowi Orsinusowi, biskupowi w Trogir, którego w XI w. ogłoszono drugim patronem miasta.

Sklepienie kaplicy zasługuje na szczególną uwagę. Po raz pierwszy od czasów antycznych sklepienie zostało zbudowane bez użycia podpór i przęseł. Jest ono ułożone z przylegających do siebie krawędziami, klinowo zaciosanych kamieni. To samo rozwiązanie zastosował Nikola Florentyńczyk (N. Fiorentino) przy budowie sklepienia katedry w Šibenik. W kaplicy Orsiniego płaszczyzny sklepienia ozdobione są głowami aniołów. W środku widnieje postać Boga Ojca z kulą ziemską w ręku. Nisze wypełniają figury 12 Apostołów i Jana Chrzciciela będące dzieleni miejscowych artystów.

Naprzeciwko zachodniej elewacji katedry wznosi się Pałac Cipko utrzymany w stylu gotyckim z elementami architektury renesansowej, zbudowany został dla bogatej rodziny kupieckiej i jest przykładem dalmatyńskiej kultury budownictwa mieszkaniowego. Południową stronę placu zajmuje loggia, budowla spełniają ca wiele funkcji, służąca przede wszystkim jako sala sądowa. Na wieży zegarowej, stojącej opodal, widnieją łańcuchy, którymi przykuwano skazanych za przestępstwa, wystawiając ich tym samym na pośmiewisko mieszkańców.

Ratusz z przełomu XIV i XV w. jest prawdopodobnie dziełem weneckiego architekta. Przypomina wyglądem północnowłoskie zamki warowne. Wewnątrz znajduje się urokliwy dziedziniec. W pobliżu głównego placu wznosi się kilka kościołów. Tuż za loggią znajduje się najstarszy kościół w Trogirze Sv. Barbara i kościół Sv. Marija. Od strony południowej sąsiaduje z ratuszem kościół Sv. Ivan Krśtitelj. Pochodzi on z XIII w. i należał do benedyktynów, najliczniejszego zakonu w Trogirze. Można tu obejrzeć między innymi pozostałości fresków średniowiecznych, grobowiec rodziny Cipiko, płaskorzeźbę Opłakiwanie Chrystusa.

Droga prowadzi dalej w kierunku południowym, do benedyktyńskiego samo-sliinii Sv. Nikola (klasztor św. Mikołaja). W szarych murach klasztornych zachował się hellenistyczny relief przedstawiający boga Kairos. Grecy czcili go jako boga właściwej chwili, którą należy wykorzystać. Przy klasztorze droga zakręca i prowadzi do Bramy Morskiej i hali rybnej obok kościoła św. Mikołaja. W tej części miasta przetrwały duże fragmenty dawnego muru miejskiego.

Z promenady można dostrzec wyspę Ciovo stanowiącą obecnie przedmieście Trogiru. W średniowieczu wyspa była miejscem zesłania trędowatych, którymi opiekowali się bracia zakonni. Dzisiaj przybywają tu turyści. W północnej części wyspy powstają liczne domki letniskowe. Część południowa oparła się szaleństwu budowlanemu.

Od czasów prehistorycznych wyspa była zasiedlona. Za panowania Rzymian zsyłano tu heretyków i ludzi podejrzanych pod względem przekonań politycznych. Od V w. na wyspie osiedlali się mnisi budując klasztory. Później wyspa była schronieniem dla chorych i uciekinierów, uchodzących przed nawałą turecką. 15 km długości licząca wyspa, podchodząca aż pod sam cypel w okolicach Splitu, stanowi dobrze chroniony port naturalny z zatoką i twierdzą zwróconą w kierunku lądu.

Kościół franciszkański Sveti Ante na górze Drid w miejscowości Ćiovo jest najstarszy na wyspie i powstał nad dawną pieczarą pustelników. Godny obejrzenia jest klasztor oraz znajdujący się w nim obraz Palmy Młodszego przedstawiający dwóch świętych na pustyni - Antoniego i Pawła.