Basilica Eufrasiana

Najbardziej cenny zabytek kultury, unikalna w całej Chorwacji - Bazylika Eufrazjusza św. Eufrazjusza, z jej wspaniałymi mozaikami pochodzi z czasów Bizancjum. Do bazyliki dochodzi się wzdłuż głównej ulicy, rzymskiej Decumanus, w kierunku centrum miasta. Bazylika wznosi się po prawej stronie przy ulicy Sv. Eleuteria.

Kompleks budynków wchodzących w skład bazyliki Eufrazjusza, zajmuje poczesne miejsce wśród zabytków sztuki okresu wczesnobizantyjskiego. Kiedy ówczesny biskup Eufrazjusz zlecił w VI wieku budowę bazyliki, w Poreću pracowali już mistrzowie z Konstantynopola i z pobliskiej Rawenny. Stworzyli dzieło sztuki architektonicznej, składające się z ośmiobocznego baptysterium, kwadratowego atrium, krypty, trójnawowej bazyliki i kaplicy. Obecny kościół stoi na fundamentach kilku budowli znajdujących się wcześniej w tym miejscu. Wewnątrz kościoła odsłonięto mozaiki posadzkowe, by móc pokazać owe fragmenty dawnych fundamentów.

Liczne zniszczenia, jakie miały miejsce w przeszłości, spowodowały utratę znacznej części dekoracji wewnętrznych. Także fasada zachodnia wiele straciła z dawnej ornamentyki. Ale nad portykiem, między oknami o łukowatym kształcie, można dostrzec zachowane oryginalne mozaiki przedstawiające świętych.

Z tyłu krypty o potrójnym łuku otwierają się skromne drzwi do trójnawowej bazyliki. Nawy oddzielone są dwoma rzędami marmurowych kolumn. Na uwagę zasługuje bogactwo korynckich i bizantyjskich kapiteli. Największe wrażenie sprawiają mozaiki w apsydzie. Prezbiterium oddzielone jest od nawy głównej balustradą z bogato rzeźbionymi płytami marmurowymi. Ołtarz wieńczy pięknie inkrustowane cyborium z XIII wieku. Na ścianie szczytowej znajduje się scena Zwiastowania, nad łukiem triumfalnym Chrystus siedzący na tronie, otoczony przez dwunastu Apostołów odzianych w długie białe szaty. Łuk romański ozdabia po każdej stronie sześć medalionów ze świętymi, a w środku widnieje wizerunek Baranka Bożego.

Wzrok zwiedzających przyciąga Matka Boska na tronie z Dzieciątkiem Jezus, otoczona świętymi (wizerunki miejscowych męczenników) i aniołami. Od lewej są przedstawieni św. Maur - patron miasta, biskup Eufrazjusz - fundator bazyliki z modelem kościoła w ręku i archidiakon Klaudiusz - brat Eufrazjusza. Za aniołami postępują trzej męczennicy. W środkowej części apsydy znajdują się sceny z życia Marii: Zwiastowanie i Nawiedzenie. Wdzięczny szczegół można dostrzec w scenie Nawiedzenia. Jedna ze służących odciąga zasłonę na bok, by być świadkiem tego niezwykłego wydarzenia. Dolna część apsydy ozdobiona jest wzorami geometrycznymi wykutymi w marmurze.

Mozaiki w apsydzie bazyliki Eufrazjusza odznaczają się różnorodnością kolorów, bogactwem odcieni oraz niezwykłym upodobaniem detalu. Późnym popołudniem zachodzące słońce oświetla utrzymane w złotym kolorze tło mozaiki wywołując niezapomniane wrażenie.

Baptysterium pochodzi z V w. i jest jedną z budowli, która wyprzedziła powstanie bazyliki. W VI w. zostało przebudowane i powiększone. Obecnie stanowi ośmioboczną bryłę, w jej wnętrzu umieszczona jest chrzcielnica z ośmiobocznym zagłębieniem, w którym zanurzano przyjmujących chrzest. Trzeba wspomnieć, że do wczesnego Średniowiecza, chrztu udzielano tylko dorosłym. Ośmioboczną forma baptysterium jest nawiązaniem do symbolicznej liczby osiem. Oznacza ona powtórne narodzenie i nowy początek. Koniecznie trzeba wejść na dzwonnicę znajdującą się za baptysterium. Wspaniały widok na miasto i okolicę wynagrodzi wysiłek!