Rijeka

Stolicą Kvarneru i centrum gospodarczym całego regionu nad zatoką, aż do półwyspu Zadar, jest Rijeka. Różne nazwy nadawane miastu w minionych wiekach świadczą o jego bogatej przeszłości. Stanowi najbardziej rozwinięte gospodarczo miasto tego regionu - leży malowniczo u podnóża gór krasowych. Jest też głównym węzłem komunikacyjnym Kvameru i bardziej ośrodkiem przemysłowym niż turystycznym, ale gwarne i tłoczne centrum warto zobaczyć dla specyficznej, przyjaznej atmosfery i kilku ciekawych budowli. Historia tego największego portu adriatyckiego sięga wieki wstecz, aż do czasów starożytnych, czego dowodem są liczne zabytki. Do dziś widoczny jest zarys przebiegu starych murów miejskich chroniących miasto od morza i strony wschodniej. Później gdzieniegdzie w mur wbudowywano kapliczki, a na całej długości ich rozmieszczenia ulicę nazywano Kalwarią. W trakcie budowy nowego osiedla odkryto inne ciekawe pozostałości rzymskiego muru o szerokości ponad 1 m, zbudowanego z białej kostki.

Rijeka powstała na miejscu dawnej osady rzymskiej. Miasto Rzymian nazywało się Tarsatica i miało charakter obronny. Z czasem powstało tu oppidum, czyli warowny gród, a za panowania Augusta lub Flawiusza ośrodek ten stał się prowincjonalnym miastem otoczonym murem obronnym o charakterze rzymskich "progów granicznych". Najważniejsze strategicznie punkty osady zamykały czworoboczne wieże. Stacjonowały tu rzymskie legiony pilnujące porządku w kraju walecznych Japadów i Dalmatów. W 535 i po upadku Gotów w Dalmacji i zajęciu miasta przez Bizancjum, część rzymskiego systemu obronnego została zniszczona, a ludność romańska opuściła Taraetli. Wkrótce do miasta dotarli Słowianie, którzy zaczęli je stopniowo zasiedlać. Chorwaci wybierali tereny wokół dawnego grodu, na wzgórzu, gdzie powstało osiedle Trsat nazywane tak do dziś. W tym czasie Rijeka znajdowała się pod zwierzchnictwem Bizancjum, a potem wchodziła w skład Królestwa Chorwacji.

W roku 1063 znalazła się pod wpływem Niemiec, którzy przekształcili ją w niezależne miasto portowe wspominane po raz pierwszy w 1193 r jako locus Rica. Miasto, utrzymujące kontakty handlowe z Chorwacją, Słowenią i Wenecją, już w XV w. zyskało pozycję najważniejszego portu na obszarze Kvarneru. Głównym źródłem dochodu był stale rozwijający się handel - sprowadzano jedwab, płótna, oliwę i figi, a wywożono wina, ryby, żelazo, srebro, złoto i miedź. Pod zwierzchnictwem niemieckim zarządzali miastem chorwaccy możnowładcy, wśród których prym wiedli Frankopanowie i książęta z Devina. Od XIII do XIV w. miasto przeżywało swój złoty okres. Powstało wówczas wiele okazałych budynków publicznych i pałaców. Pod koniec XV w. Rijeka przeszła pod panowanie Habsburgów, co spowodowało niekończące się zatargi z Wenecją. Nie ustało również zagrożenie tureckie. Spokój przyszedł dopiero w XVIII w., kiedy Karol VI ogłosił Rijekę wolnym portem.

W roku 1750 miasto nawiedziło trzęsienie ziemi, którego następstwem było wiele zniszczeń. Kilkanaście lat później Napoleon przyłączył port do prowincji iliryjskiej, lecz nie na długo, gdyż wkrótce Rijeka powróciła pod zwierzchnictwo austriackie. W tym czasie jej rozwój wyraźnie się zahamował, bo Austriacy za główne miasto portowe uważali Triest połączony linią kolejową z Wiedniem.

W czasie I wojny światowej Włochy próbowały zagarnąć Rijekę i Istrię. Według ustaleń układu londyńskiego, przyznano im część chorwackiego wybrzeża, jednak bez miasta. Rząd włoski wkrótce postanowił opuścić ten teren z powodu licznych i coraz ostrzejszych wystąpień różnych kół politycznych. Mimo takiej postawy włoskiego rządu, w 1919 r. do wolnego miasta wkroczył przywódca włoskiego faszyzmu Gabriele d Annunzio - znany pisarz i poeta. Jego zamierzeniem było wymuszenie na włoskim rządzie aneksji Rijeki, ale nikt w Rzymie nie zaaprobował tego mimowolnego postępowania Wobec takiej reakcji d'Annunzio postanowił działać na własną rękę - ogłosił Rijekę wolnym miastem Królestwa Włoch i nadał jej nazwę Fiume. Po 16 miesiącach samowoli premier Giovanni Giolitti kazał ostrzelać z krążownika główną kwaterę pisarza i Gabriele d'Annunzio musiał uciekać z kraju. Po dojściu do władzy Mussoliniego zezwolono mu łaskawie na powrót, a Rijeka została zaanektowana przez Włochy. Po drugiej wojnie światowej miasto weszło w skład Republiki Jugosławii.

Najwięcej gości pojawia się podczas hucznie obchodzonego karnawału, zwłaszcza w jego ostatnią niedzielę, kiedy odbywa się słynna maskarada. W Rijece znajduje się sporo miejsc które podczas zwiedzania warto zobaczyć. Galeria Sztuki Współczesnej Dolać - znajduje się na piętrze gmachu Biblioteki Publicznej.

Muzeum Morskie i Muzeum Rewolucji Narodowej stoją obok siebie, przy ulicy Źrtva Faśizma 18, niedaleko centrum miasta. Dziury po pociskach w ścianie Muzeum Morskiego, niegdyś pałacu gubernatora są świadectwem burzliwej historii Rijeki. W tym budynku zatrzymał się włoski poeta Gabrielle d'Annunzio, który w 1919 r. na czele kilku tysięcy ochotników zdobył miasto szturmem, co doprowadziło do przesunięcia granicy włoskiej na wschód do rzeki Rjećina.

Wśród turystów popularny jest również Zamek Trsat, wzniesiony na wysokim wzgórzu, skąd rozciągają się piękny widok na Rijekę i kanion rzeki Rjećina. Pochodzący z XIII w. zamek należał w średniowieczu do książąt z rodu Frankopanów. W XIX w. został całkowicie przebudowany przez austriackiego wicemarszałka Lavala Nugenta. Na wzgórzu Trsat znajduje się także klasztor Franciszkanów.