Hum

W Hum, prawdopodobnie najmniejszym mieście świata z kilkoma domami, kończy się aleja. Ufortyfikowana miejscowość, niegdyś stacja graniczna między posiadłościami Wenecji i Habsburgów, leży na wzgórzu. Był to jeden z ośrodków w którym rozwijał się alfabet starosłowiański. Średniowieczne miasteczko Hum znajduje się 14 km na południowy wschód od miejscowości Buzet, i jest siedzibą starosłowiańskiego pisma głagollcy i cennych fresków z XII w. Miasto pomnik z zachowaną średniowieczną infrastrukturą urbanistyczną nazywane jest najmniejszym miastem na świecie.

Otoczony murami obronnymi Hum, ważny punkt strategiczny przy granicy ziem należących do Habsburgów i Wenecji. Hum to maleńkie stare miasteczko położone na wschód od Buzetu, było w średniowieczu ważnymi ośrodkiem piśmiennictwa w starym alfabecie słowiańskim. Do dzisiaj zachowało się w nim wiele zabytków związanych z głagolicą. Hum jest najmniejszym na świecie miastem, w zbudowanych z kamienia domach mieszka tylko ok. 20 mieszkańców. Hum stał się sławny dzięki głagolicy - jeszcze przed wynalezieniem druku funkcjonowało w nim skryptorium, w którym przepisywano kodeksy, ewangeliarze, mszały i inne pięknie zdobione księgi napisane tym alfabetem. Zachowane do dzisiaj napisy w alfabecie staro-cerkiewno-słowiańskim są chlubą miasteczka.

W kościele cmentarnym Sv. Jerolima znajdują się godne obejrzenia freski z XII w. i jedna z najstarszych inskrypcji w głagolicy pochodząca z drugiej połowy Xli wieku. Wnętrze głównego kościoła parafialnego Sv. Jerolima jest bogato zdobione, podobnie jak kościół w Roć. Szczególnym kultem cieszy się tu św. Hieronim. Aby uchronić pismo chorwackie przed zniszczeniem, św. Hieronimowi przypisywano jego wynalezienie.

Hum zamieszkuje niewielu ludzi. Żyją głównie z rolnictwa. Przytulna gospoda Humska konoba z istryjskimi specjałami jest popularna wśród smakoszów i gwarantuje chwilę wytchnienia. Godna polecenia jest szynka (Prsut) i szklaneczka mocnego tutejszego wina. Duży festyn odbywa się w czerwcu. Po jego zakończeniu mieszkańcy miasteczka wybierają burmistrza.

Do Hum najłatwiej dotrzeć samochodem, można też dojechać autobusem, lecz nie ma bezpośredniego połączenia, około 2 km trzeba dojść na piechotę. Również z najbliższego przystanku kolejowego trzeba przespacerować się około 3 km. Miejscowość jest tak mała, że próżno szukać tu hotelu, można przenocować w kilku prywatnych pokojach lub zapytać gospodarza o pozwolenie na rozbicie namiotu na jego terenie.

Najcenniejsze zabytki można obejrzeć na cmentarzu przed wjazdem do Humu w romańskim kościółku św. Hieronima. Inskrypcja w głagolicy powstała niedługo po wybudowaniu kaplicy i jest jedną z najstarszych w tym alfabecie. Wnętrze kościółka w XII w. ozdobiono freskami, których fragmenty przetrwały do dzisiaj. Odwiedzając Hum, warto również zajrzeć do prosto urządzonej Humskiej konoby - otwarta w 1976 r., oferuje przekąski i dania regionalne w przystępnych cenach, oraz znacznie droższe z truflami. Można zjeść m.in. prsut, ser z truflami oraz spróbować lokalnego specjału o nazwie Humska hiska, w skład którego wchodzi rakija. W Humie znajduje się także loggia z XVI stulecia, z kamiennym stołem, na którym wyryto napis i datę 1545.

W połowie czerwca organizowany jest festyn z okazji Dni Humu. Rozpoczyna go uroczyste otwarcie bramy miejskiej, a oprócz imprez i tańców odbywają się wybory burmistrza. Wokół dużego stołu siadają sędzia, dotychczasowy burmistrz uzbrojony w insygnia władzy i jedenastu przedstawicieli Humu oraz 33 pobliskich wsi. Dwaj pretendenci na nowego burmistrza otrzymują raboś - krótki, kwadratowy kawałek drewna, na którego obu końcach nacinane są głosy oddane na każdego z kandydatów przez przedstawicieli mieszkańców. Ten, który zdobędzie najwięcej nacięć, otrzymuje insygnia władzy. Dla uczczenia wyboru nowego burmistrza dziewczęta w strojach ludowych częstują zebranych chlebem, serem i winem.