Bogactwo winnic

Chorwacja szczyci się bogactwem swoich winnic i win, począwszy od północnych delikatnych białych win po południowe czerwone wina. Wino posiada długą historię. Dla przykładu, na terenach chorwackich, sądząc po wykopaliskach z Lumbardy, białe wino grek z Korćuli pochodzi od winorośli, którą uprawiano na wyspie w czasach starożytnej Grecji. Na terenach dzisiejszej Chorwacji winorośl uprawia się od sześciu tysięcy lat. Rzymianom należy przypisać wyjątkowe zasługi w tym względzie. Zrozumieli oni, iż winorośl mająca długi korzeń może rosnąć tam, gdzie inne , na pochyłych zboczach, piaszczystych, kamienistych i nieurodzajnych ziemiach o suchym podłożu. Na Półwyspie Istria w miejscowości Barbariga nieopodal Fażany, jak też w miejscowości Rovinjsko selo odnaleziono prasę do winogron z czasów antycznych, a w okolicy Poreća świątynię poświęconą bogu wina Bacchusowi oraz nagrobek z płaskorzeźbą przedstawiającą dwa krzaki winogron, z których rolnik zrywa winogrona do koszyka. Nazwa miejscowości Novi Vinodol jest dokładnym tłumaczeniem jej rzymskiego odpowiednika. W I wieku naszej ery, jak podają źródła, w północnej Chorwacji cesarz Klaudiusz zezwolił na obsadzenie winnicami Moslavaćkiej góry, która została ku jego czci nazwana Mons Claudius. Od czasów rzymskiego cesarza Domicjana wina rzymskie były chronione przed panońskimi poprzez protekcjonalne przepisy.

Jak ważną gałęzią rolnictwa jest uprawa winorośli świadczy Korćulański statut z 1407 roku który przewiduje utratę całego zbioru z winnicy, jeżeli najemca nie będzie dbał o swoją uprawę, a temu, kto winnicę celowo zniszczy grozi kara odcięcia prawej ręki, a jeżeli w ciągu dwóch tygodni nie znajdzie się winowajca, za uczynioną szkodę zapłaci cała okolica. Dubrownicki statut zaleca także szczególne dbanie o winnice; pierwsze okopywanie należało robie do połowy marca, a drugie do świętego Yita. Znaczenie produkcji wina dla codziennego życia opisuje skarga mieszkańców Splitu do weneckiego doży dotycząca sprowadzania wina z innych krajów, ponieważ miasto
ie ma żadnych innych dochodów poza winem, a mieszkańcy utrzymują się z niego. Mate Balota opisuje w swoim dziele, że pożywienie Chorwatów, pływających na weneckich statkach, aż do połowy XIX wieku, tradycyjnie składało się z dwóch posiłków: śniadania o siódmej rano i obiadu o drugiej po południu. Na śniadanie jadało się słone sardele z olejem, octem i popijało się winem, obiad również popijano winem. Produkcja wina miała ogromne znaczenie również w kontynentalnej części dzisiejszej Chorwacji. Na zboczach Zagrzebskiej Góry rozpościerały się winnice biskupów i wielmoży chorwackich. Pierwsze zapiski z tego terenu pochodzą z 1209 roku kiedy Andrija II dał Varażdinowi status wolnego miasta i zobowiązał jego mieszkańców aby dostarczali naczelnikowi twierdzy 20 miar wina. Nie było to trudne do wykonania, gdyż wzgórza te do dzisiaj dają bogate plony. Winnice Medvcdnicy wspomina się w Złotej Bulli, dokumencie o założeniu miasta Zagrzebia w 1220 roku.

Pod koniec XIX wieku z Ameryki do Europy została przeniesiona mszyca atakująca winoroślą, która wraz z rdzą i mączakiem na przełomie wieków zupełnie zniszczyła stare winnice. Wielu winiarzy wyemigrowało wtedy z Chorwacji i swoje umiejętności praktycznie wykorzystało w nowych ojczyznach. I dziś chorwaccy winiarze, obok Greków, należą do najbardziej znanych od Kalifornii aż po Nową Zelandię. Uprawa winorośli w Chorwacji z trudem przechodzi proces uzdrawiania oparty na nowych amerykańskich szczepach odpornych na szkodniki (mszyce), a po okresie wielkiej stagnacji, zwłaszcza po II Wojnie światowej, znów zaczyna się rozwijać i odnosić sukcesy. W 1996 roku we Francji na światowej wystawie wina Chardonnay największe uznanie zdobyło wino wyprodukowane przez rodzinę Tomac z Jaski. W całej kontynentalnej Chorwacji uprawiane są białe wina takie jak: Graśevina, Rajnski Rizling, pachnący czerwony Traminac, Silvanac Zeleni, Burgundac Bijeli i Sivi, Muśkat Ottonel, Mosłavac oraz czerwone: Frankovka, Burgundac, Cabernet Sauvignon, Cabernet i inne. Tylko w zachodniej części popularne są białe odmiany: Kraljevina, Śkrlet, Stajerska Belina, Veldinac, Kavćina, Portugizac, a tylko we wschodniej: Bieli Rizvanac, Cmi Merlot i Kadarka. Nadmorska część

Chorwacji oferuje zróżnicowany asortyment win. W Istrii i Przymorzu uprawiane są białe odmiany: Malvazija, Burgundac, Trbljan. Opaćevina, Żlahtina, Gegic, Crna Borgonja, Teran, Merlot, Barbera. Cabernet Sauvignon i Cabernet Franc. Hrvatica, Plavina, Muśkat Crveni. W północnej Dalmacji i Dalmatyńskiej Zagorze występują następujące odmiany białego wina: Debit, Trbljan. Maraśtina, Gegić, Kujundżuśa, Zlatarica, Zilavka. Zilavka niekiedy nazywana jest mostarską gdyż produkowana jest od Mostaru po Metković i Imotski. Jej cechą jest średnia wydajność, a korzenie tej odmiany lepiej znoszą kamienistą aniżeli płodną ziemię. Dają wino o jasnej żółtozielonej barwie, przyjemnym zapachu i cierpkim smaku.

Z win czerwonych ceniona jest Plavina, Galica. Zadarka, Babic. Łasina, Ninćuśa, Okatac, Rudeżuśa, Blatina, Trnjak. W środkowej i południowej Dalmacji z białych win popularna jest Maraśtina, Trbljan, Zlatarica, Bogdanuśa, Vugava, Kurtelaśka, Cetinka, Pośip, Grk, Malvasija, Dubrovaćka, a z czerwonych: Plavac Mali, Plavac Veliki, Okatac,Vranac, Kadarun, Dobrićić, Plavina, Babic, Ninćuśa. Najczęstsze odmiany winogron stołowych to: Kardinal, Julski Muśkat, Kraljica Vinograda, Alphonse Lavalee, Muśkat Hamburg, Afus-ali. Winorośl uprawiana jest nie tylko na pochyłych zboczach gór, ale też na niższych kontynentalnych terenach, gdzie rosną i stare i nowe odmiany. W ostatnim dziesięcioleciu podejmuje się wiele starań w celu unowocześnienia uprawy i produkcji win oraz ochrony win pochodzących ze ściśle określonych regionów geograficznych.