Velebit

Park Przyrody Velebit obejmuje cały obszar gór Velebit i jest to najwyższy masyw chorwacki i najdłuższy w Górach Dynarskieh. Ciągnie się ponad 150 km, od Vratnika na północnym zachodzie aż do rzeki Zrmanja na południowym wschodzie. Niepowtarzalność kształtów krasowych, krajobrazów, świata roślin i zwierząt stanowią powody, dla których Park Narodowy Północny Velebit został ogłoszony przez UNESCO Światowym Rezerwatem Biosfery.

Strome urwiska, nad którymi w zimie wieje Bora, pozbawione roślinności obszary od strony wybrzeża, gęsto zalesiona część od strony rzeki Lika to charakterystyczne cechy masywu Velebit. Flora jest tu specyficzna. Średnia temperatura wynosi 0°C i utrzymuje się przez około 160 dni w roku (z dużą różnicą temperami między dniem a nocą), toteż na wycieczki krajoznawcze najbardziej nadają się miesiące letnie.

Łańcuchy górskie ciągną się wzdłuż całego wybrzeża, stwarzając nieograniczone możliwości uprawiania turystyki i wspinaczki skałkowej. Najbardziej znanym pasmem jest Velebit, w którym znajdują się dwa parki narodowe dziki i niezadeptany jeszcze przez turystów Północny Velebit (Nacionalni Park Sjeverni Velebit) oraz Paklenica, z dwoma słynnymi wąwozami odwiedzanymi przez tysiące wycieczkowiczów. Oprócz licznych szlaków turystycznych o zróżnicowanym stopniu trudności jest tu ok. 300 dróg wspinaczkowych, dzięki którym teren jest rajem dla skałkowców (ściany ponad 300-metrowej wysokości). Tereny wspinaczkowe znajdują się też w okolicach Splitu i dalej na południe (Omiś, góry Biokovo; do 120 m wysokości). Na Istrii wspinać się można niedaleko miejscowości Buzet (nie ma tu dużych przewyższeń, ale rekompensuje to stopień trudności tras).

Na południowy wschód od Velebitu granicę z Bośnią i Hercegowiną tworzy łańcuch górski Dinara z najwyższym w Chorwacji szczytem (1830 m n.p.m.) o tej samej nazwie. W północnej części kraju wart uwagi jest Górski Kotar, między Rijeką a granicą ze Słowenią (Park Narodowy Risnjak), masyw Ućka na pograniczu Istrii i Kvarneru oraz Medvednica tuż na północ od Zagrzebia. W Sławonii najwyższe wzniesienia wyrastają w zalesionej grupie górskiej o nazwie Papuk.

W 1966 r. na Velebit został założony założony ogród botaniczny (Velebitski botanićki vrt) na zboczach wysokiej na 1676 m góry Zavizan. W ten górski region prowadzi droga z Jurjevo na wybrzeżu. W Oltari (1027 m) skręca się i jadąc w kierunku południowym dociera się w pobliże parku znajdującego się na wysokości około 1480 metrów. Można odpocząć w znajdującym się tu zajeździe, a następnie podczas spaceru podziwiać ogród w całej krasie. Poszczególne rośliny zostały oznaczone i opisane botanicznie.

Z zajazdu prowadzi droga spacerowa do innego i rzadkiego fenomenu natury, do tak zwanycli kukovi. Są to olbrzymie, nagie i osobliwe skały, wyrastające z płaskiego podłoża, uformowane przez warunki atmosferyczne: przez powietrze, deszcz, wiatr i słońce. Jedna z tych skał, Gromovaca, leży na wysokości 1675 metrów. Można na nią wejść po 2 godzinach marszu. Na południowym wschodzie znajduje się cała grupa owych kukovi, na przykład Hajdućki kukovi, Różański kukovi. Na obszarze 18 km sterczy ponad 50 olbrzymich bloków skalnych sięgających 1600 metrów i wyżej. Występują tu prawie wszystkie fenomeny krasowe: rynny i żłobki, wąwozy i doliny. Jedynie w parku naturalnym Paklenica w pobliżu Stari Gradu występuje więcej zjawisk krasowych. Zwiedzanie tego terenu poleca się doświadczonym turystom górskim, gdyż łatwo tu zabłądzić.

Na drodze wzdłuż wybrzeża, magistrali pełnej zakrętów, można by się napawać wspaniałymi widokami, gdyby ruch samochodowy był bezpieczny. Baczną uwagę należy zwrócić na miejscowych zmotoryzowanych, którzy wyprzedzają bardzo ryzykownie i - ufając Opatrzności Bożej - korzystają na zakrętach z lewego pasa drogi. Bardzo niebezpieczna jest droga wzdłuż wybrzeża w czasie deszczu. W Jablanac, niewielkiej i spokojnej wiosce rybackiej, należy zatrzymać się i chwilę odpocząć. Miejscowość ta może być bazą wypadową dla turystów, udających się na masyw Velebit, w region Alan (1300-1600 m). Oddalony o 1 km w kierunku południowym fiord Zavratnica przyciąga swą malowniczością. Z Jablanac podróż promem do wyspy Rab trwa tylko 15 minut.